Jubileusz 80-lecia Zespołu Obrzędowego „Haczowskie Wesele”

W niedzielę, 12 listopada w Gminnym Ośrodku Kultury i Wypoczynku w Haczowie odbyła się uroczystość Jubileuszu 80-lecia istnienia Zespołu Obrzędowego „Haczowskie Wesele”. Z okazji rocznicy Zespół wystawił całą trzyaktową sztukę autorstwa Stanisława Wysockiego.

Historia powstania widowiska sięga 1936 roku. Wg kroniki prowadzonej przez autora sztuki przedstawia się następująco:
Stanisław Wysocki, będąc w latach 1934-1965 przewodniczącym Teatru i Chóru Ludowego w Haczowie, był równocześnie w latach 1935-1939 członkiem Zarządu Związku Teatrów i Chórów Ludowych we Lwowie. Na jednym z posiedzeń Zarządu w 1936 roku otrzymał propozycję wystawienia obrzędu ludowego z terenu Haczowa na mającym się odbyć w maju 1937 r. konkursie pt "Polska Nizinna w Pieśni i Tańcu" w ramach Dni Krakowa. Stanisław Wysocki zaproponował wystawienie starego wesela haczowskiego, rozpoczął przygotowania, zaczął zbierać od starszych Haczowian informacje na temat pieśni, zwyczajów i obrzędów z końca XIX wieku ( ok.1880 r. ). Melodie do pieśni spisywał Bronisław Kaszowski. W ten sposób utworzony scenariusz został przyjęty przez Sąd Konkursowy. Nie pozostało nic innego jak zaangażować grupę osób chętnych do wystawienia przedstawienia i rozpocząć próby.

Premiera widowiska odbyła się 3 maja 1937 roku w Haczowie, przed wyjazdem do Krakowa na wspomniany wyżej konkurs.

W konkursie zespół otrzymał jedną z dwóch nagród za odtworzenie z wielkim temperamentem obrzędu weselnego. Huczne brawa otrzymali wykonawcy za dwa tańce: za "polkę bez nogę i z wielkim animuszem odtańczoną „tramlankę." Po udanym debiucie fragmenty obrzędu rozwinięto do trzy aktowej sztuki.

I akt zwany "Zaloty" powstał w 1938 roku, przedstawia kojarzenie małżeństwa, gdzie omawiane były najpierw sprawy majątkowe, nie liczono się z wolą nowożeńców. II akt to zwyczaje weselne przed ślubem, III akt prezentuje zabawę gości weselnych po ślubie. a akt IV "Robienie wianków" autor napisał w 1961 roku. Cała czteroaktowa sztuka została wystawiona z okazji uroczystości 600 - lecia Haczowa.

Do 1939 roku "Haczowskie Wesele" było wystawiane dwadzieścia razy m.in. w Krakowie, Lwowie, Przemyślu, Rzeszowie i innych miastach. Aktywność zespołu przerwał wybuch II wojny światowej, a po jej zakończeniu działalność została wznowiona w 1945 r., kiedy to aktorzy wzięli udział w Konkursie Zespołów Dramatycznych, Chóralnych i Tanecznych w Rzeszowie, gdzie otrzymali nagrodę Wojewody Rzeszowskiego. Dzięki zdobytej w latach 60-tych nagrodzie Ministra Kultury i Sztuki oraz dotacji ze Związku Samopomocy Chłopskiej Zarządu Głównego w Warszawie zespół mógł odnowić swoje stroje. W latach 50 tych i 60 tych aktorzy uczestniczyli w Dożynkach Ogólnopolskich w Lublinie i Warszawie, a także w programie telewizyjnym w Łodzi w 1963 r. Haczowskie Wesele było nagrywane również w rozgłośniach Polskiego Radia w Warszawie, Krakowie i Rzeszowie. Do 1968 roku zespół wystąpił na scenie około 90 razy.

21 grudnia 1968 roku zmarł autor i reżyser sztuki. Po jego śmierci kierownictwo zespołu przejęła córka Bożena Antosz i funkcję kierownika pełni do dnia dzisiejszego.

Od lat osiemdziesiątych zespół tańczy i śpiewa pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury i Wypoczynku w Haczowie. Bierze udział w festiwalach i konkursach zdobywając prestiżowe nagrody i wyróżnienia. Oto najważniejsze z nich:
W 1997 roku zespół zdobył nagrodę główną „Taneczny Krąg” podczas XIII Ogólnopolskiego Konkursu Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie za stylową prezentację tańca i stroju przez parę Bożenę Antosz i Stanisława Frydrycha.

W 2002 r,. za całokształt działalności zespół otrzymał Nagrodę Marszałka Województwa Podkarpackiego, w tym samym roku zespół obchodził 65 - lecie istnienia .
W dniach 22-24 maja 2003 roku zespół "Haczowskie Wesele" reprezentował Gminę Haczów i Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku w Haczowie w VII Festiwalu Obrzędów Weselnych "Europejska Biesiada Weselna Węgrów 2003" r.

24 maja podczas uroczystej gali zespół z Haczowa otrzymał statuetkę "Boryny" i I miejsce w kategorii: zespoły obrzędowe prezentujące folklor autentyczny. Za te szczególne osiągnięcia zespół otrzymał od Starosty Brzozowskiego nagrodę specjalną.

W 2007 r. z okazji jubileuszu 70-lecia zespół otrzymał nagrodę Starosty Brzozowskiego i nagrodę Wójta Gminy Haczów za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechnia kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego.

W dniach 21-22 czerwca 2008 r. Zespół Obrzędowy „Haczowskie wesele” reprezentował region podkarpacki na VII Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych „JARMARK ŁOWICKI 2008 ” w Łowiczu. W części konkursowej w kategorii zespołów obrzędowych zespół zdobył nagrodę główną „ŁOWICKI PASIAK” za wierność obrzędowi weselnemu z regionu rzeszowskiego oraz za czystość zwyczaju tanecznego, ufundowaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponadto otrzymał nagrodę Fundacji „CEPELIA” z Warszawy oraz Nagrodę Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Łowiczu.

Bożena Antosz, córka Stanisława Wysockiego, grająca rolę matki weselnej tak opisuje fabułę sztuki:
„Sztuka przedstawia historię 21-letniej Karolci. Dziewczyna jest jedynaczką, zakochaną w Jędrku – młodzieńcu, lekkoduchu zbliżonym do niej wiekowo. Wkrótce Karolcia dowiaduje się, że ma wyjść za mąż. Rodzice i przyszli swatowie postanowili połączyć ją węzłem małżeńskim z około 40-letnim Jaśkiem. Rodzice stwierdzili, że będzie on stanowił dobrą partię dla ich ukochanej jedynaczki. Obiekcje dziewczyny, która tak naprawdę nawet nie zna dobrze swego przyszłego męża, zostały sprowadzone przez jej matkę do stwierdzenia, że na pewno się polubią, a potem przyjdą dzieci, więc nie będzie miała za dużo czasu na rozmyślanie o swojej sytuacji. Tak więc Karolcia godzi się z wolą rodziców i widzowie mogą dalej obejrzeć przedślubne targi, świętowanie zaręczyn i dalsze przygotowanie do ślubu. Panna młoda zostaje pięknie wystrojona, w towarzystwie swaszki idzie do kościoła. Później sztuka przenosi w kolorowy świat uczty weselnej, gdzie królują przepiękne haczowskie stroje, tańce w tym taniec wywodni, który rozpoczyna chorąży, łącząc pary i przekazując drużki swatom, tramlanka i polka haczowska oraz „oczepiny” i zabawa gości weselnych.

Podczas sztuki kobiety ubrane są w charakterystyczny strój haczowski tzw. fartuchy - białe ręcznie haftowane koszule i spódnice oraz gorset zdobiony koralami i wstążkami. Mężczyźni natomiast mają na sobie płócienne spodnie oraz białe koszule i kamizelki zwane spencerkami.

Występom zespołu „Haczowskie Wesele” zawsze towarzyszy kapela.

Mieszkańcy Gminy Haczów okazali swoje uznanie i uczcili Jubileusz zespołu wypełniając Salę Widowiskową Gminnego Ośrodka Kultury i Wypoczynku w Haczowie do ostatniego miejsca. Wśród widowni zasiadło również wielu byłych członków zespołu oraz zaproszonych gości.

Zespół Obrzędowy ”Haczowskie Wesele” to zespół wielopokoleniowy, który poprzez swoją działalność prezentuje niczym nie skażony folklor, wiernie odtwarza weselne tradycje naszych ojców i dziadków. Pragnę wyrazić ogromną wdzięczność Pani Bożenie Antosz i wszystkim członkom zespołu za ich pracę, poświęcenie i osobiste zaangażowanie w kultywowanie dzieła pana Stanisława Wysockiego.

Za tę ich działalność, upowszechnianie kultury i ochronę dziedzictwa kulturowego oraz promowanie naszej małej Ojczyzny chciałabym im jeszcze raz serdecznie podziękować oraz życzyć jeszcze wielu kolejnych sukcesów.